Opracowała: mgr Renata Gumieniak

 POCZĄTKI SZKOLNICTWA

Wspominając początki nauczania mieszkańców Łowiska, należy nawiązać do najdawniejszych czasów istnienia wsi. Łowisko, sięgające swą historią do lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XVI wieku, od 1599 roku do połowy lat siedemdziesiątych XX wieku należało do powstałej parafii górnieńskiej. Tam też na początku XVII wieku wybudowano przy kościele drewniany budynek, w którym utworzono pierwszą szkołę parafialną (elementarną), prowadzoną wówczas przez nauczyciela zwanego rektorem. Na naukę do niej uczęszczali chłopcy, synowie najzamożniejszych chłopów ze wsi należących do parafii, również z Łowiska. W szkole tej w oparciu o Psałterz i podstawowe podręczniki uczono pisać i czytać w języku łacińskim, uczniowie poznawali również liturgię, gdyż w ramach jej sprawowania występowali w roli chóru.

Ten stan rzeczy uległ niekorzystnej zmianie w drugiej połowie XVII wieku kiedy to szkoła elementarna w parafii górnieńskiej zanikła. Na jej braku ucierpieli nie tylko uczniowie, ale również służba Boża w kościele wynikła z nieznajomości języka łacińskiego, w którym to sprawowana była liturgia.

OKRES GALICYJSKI I LATA MIĘDZYWOJENNE

Osłabienie Rzeczypospolitej w XVIII wieku w konsekwencji doprowadziło do rozbioru jej ziem przez sąsiednie mocarstwa. Tereny parafii górnieńskiej przeszły pod panowanie zaborcy austriackiego już podczas pierwszego rozbioru Polski w 1772 roku. Okres ten charakteryzuje brak nauczania i powszechny analfabetyzm wśród dotkniętej ubóstwem należącej do parafii ludności chłopskiej.

Uzyskana przez Galicję u schyłku lat sześćdziesiątych XIX wieku autonomia pozwoliła na stosunkowo szeroki zakres swobód narodowych, wprowadziła również polską administrację, sądownictwo i szkolnictwo. Przy parafii górnieńskiej istniała sezonowa szkoła elementarna, w której zajęcia prowadzone przez organistów, ze względu na ubóstwo parafian, odbywały się tylko w okresie zimowym. Dopiero przełom XIX i XX wieku wprowadził pozytywne zmiany w dziedzinie szkolnictwa.

W tym czasie powstała pierwsza szkoła w Łowisku. Murowany budynek szkolny wybudowano w 1898 roku, w nim mieściło się również mieszkanie dla kierownika szkoły. Pierwszym kierownikiem szkoły był Adolf Herman, następnym Julian Czarny. Wybudowano też budynek gospodarczy (stodoła i stajnia), ponieważ kierownik szkoły miał małe gospodarstwo rolne. Szkoła otrzymała ziemię dla użytku kierownika od hrabiego Ferdynanda Hompescha – właściciela dwóch folwarków we wsi i otaczających ją lasów, o czym informuje zapis w książce inwentarzowej szkoły. W tym samym czasie prowadzona była szkoła jednoklasowa dostosowana do trzyletniego programu nauczania.

W początkowych latach jej powstania część ubogich rodzin chłopskich uważając, że liczy się tylko praca na roli, a nieprzydatne jest wykształcenie umysłowe, nie chciało posyłać swych dzieci do szkoły. Dlatego też nieliczni mieszkańcy Łowiska kontynuowali później swoją naukę w miastach.

W omawianym okresie szkolnictwo w dużej mierze rozwijało się za sprawą Kościoła, stąd też nauczanie dzieci związane było z przekazywaniem im wiary w duchu chrześcijańskim. Kiedy nie było jeszcze szkoły stałej, nauczanie religii odbywało się w parafii, podczas niedzielnej katechizacji. Z biegiem czasu to szkoła stała się głównym  miejscem, gdzie księża prowadzili lekcje religii.

W okresie międzywojennym stopień organizacyjny szkoły w Łowisku obejmował klasy I-II, a następnie I-IV. Nauka odbywała się w klasach łączonych. Zajęcia wówczas prowadzone były nie tylko w wybudowanej szkole. Na cele dydaktyczne wynajmowano również salę na wsi, a część uczniów uczyła się w przerobionym z karczmy budynku drewnianym. Taki stan bazy lokalowej utrzymał się do 1944 roku.

Duża ilość dzieci nie kończyła wówczas szkoły, co było spowodowane biedą w domu i posyłaniem dzieci na służbę. 

W latach międzywojennych funkcje kierownika szkoły pełnili kolejno Walenty Kafel i Edward Kubasiewicz, oddani społecznicy, byli wzorem patriotycznych postaw dla łowiskiej młodzieży. Pierwszy z wymienionych wyżej kierowników był inicjatorem powstania w roku 1928 Stowarzyszenia Młodzieży Katolickiej, które prowadziło działalność o charakterze kulturalnym i oświatowym. Jego wyrazem były uroczyste obchody świąt narodowych i rocznic historycznych. Ponadto upowszechniano wiedzę na temat przeszłości Polski i innych dziedzin życia organizując coniedzielne odczyty przez zapraszanych gości.

Stworzony przez łowiską młodzież, z pomocą kierownika i innych nauczycieli, amatorski zespół teatralny uświetniał uroczystości państwowe i religijne. Przygotował kilkanaście różnego rodzaju sztuk (w tym jasełka), które wystawiano nie tylko na scenie urządzonej w łowiskiej szkole, ale także w sąsiednich miejscowościach. Dzięki zebranym pieniądzom podczas występów teatralnych i staraniom stowarzyszenia udało się zakupić kilkaset książek i stworzyć w Łowisku pierwszą bibliotekę.

Po śmierci Walentego Kafla, od roku 1935 do 1965 obowiązki kierownika szkoły przejął wspomniany już Edward Kubasiewicz, kontynuował on również pracę z zespołem teatralnym.

 WOJNA I LATA POWOJENNE

W czasie okupacji niemieckiej szkoła powszechna w Łowisku funkcjonowała bez większych przerw, lecz władze na krótki okres odsunęli od kierowania nią Edwarda Kubasiewicza. Narzucony przez okupantów program nauczania nie uwzględniał historii i geografii, a niewielka ilość języka polskiego dawała jedynie umiejętność czytania i pisania.

Dlatego też kierownik szkoły prowadził tajne nauczanie wśród łowiskich dzieci.

            Wkroczenie wojsk niemieckich na ziemię łowiską już 12 września 1939 roku nie zahamowało również nauczania religii w szkole powszechnej, katechizację stosunkowo systematycznie prowadzili dojeżdżający do Łowiska księża z parafii górnieńskiej.

Po zakończeniu II wojny światowej władze oświatowe podniosły stan organizacyjny szkoły w Łowisku od I do VI klas. W wyniku braku pomieszczeń na prowadzenie zajęć do dwóch sal lekcyjnych, mieszczących się w drewnianym budynku dawnej karczmy mieszkańcy wsi Łowisko dobudowali trzecią w czynie społecznym.

            Okres II wojny światowej zahamował dalszy rozwój twórczej działalności łowiskiej młodzieży, jednak już w latach powojennych kierownik Kubasiewicz w dalszym ciągu organizował życie kulturalno - oświatowe we wsi. Tworzył kursy dokształcające dla dorosłych, a także dla uczniów klasy VII, którzy mieli zamiar podjąć naukę w szkole ponadpodstawowej. Wraz z młodzieżą i starszym społeczeństwem kierownik Kubasiewicz prowadził Zespół Pieśni i Tańca, wystawiał sztuki teatralne, cieszące się dużym zainteresowaniem nie tylko łowiskiej widowni. Zaangażowani w swoją działalność artystyczną aktorzy samodzielnie przygotowywali niezbędne podczas występów dekoracje, stroje i rekwizyty.

Brak sali na organizowanie przedstawień teatralnych oraz zebrań zainicjował podjęcie przez mieszkańców wsi czynu społecznego na rzecz budowy ,,Domu Ludowego”.

W powstałym budynku wygospodarowano jedno pomieszczenie na klasę szkolną. Wówczas stopień organizacyjny szkoły został podniesiony od I do VII klasy, a następnie od I do VIII.

W okresie powojennym, kiedy Polska stała się krajem zależnym od rządów komunistycznych, rozpoczęła się wieloletnia walka władz z Kościołem katolickim. Jednym z priorytetów rządzących było usunięcie nauki religii ze szkół, poprzez wprowadzenie ateistycznego programu wychowawczego, by Kościół w jak najmniejszym stopniu mógł oddziaływać na dzieci i młodzież.

Do roku 1953 w łowiskiej szkole katechizację prowadził ks. Mieczysław Lachor, ówczesny proboszcz parafii górnieńskiej, zatrudniony jako kontraktowy nauczyciel religii rzymsko-katolickiej przez Wydziały Oświaty w Kolbuszowej i Nisku.

Śmierć J. Stalina spowodowała zaostrzenie walki komunistów ze społeczeństwem katolickim, a jedną z jej metod było wyeliminowanie nauczania religii w szkole. Wówczas dzieci i młodzież z Łowiska prawdy wiary chrześcijańskiej otrzymywały w kościele podczas nabożeństw.

Październik 1956 roku i przejęcie władzy przez Władysława Gomułkę przywrócił nauczanie religii w szkole. Z początkiem 1957 roku ks. M. Lachor ponownie podpisał umowę o pracę z władzami oświatowymi, stając się ponownie katechetą w Szkole Podstawowej w Łowisku. Od wiosny tegoż roku w pracy wspomagał go przybyły do parafii górnieńskiej ks. Józef Śnieżek. Czas odwilży nie trwał jednak długo, bo już pod koniec 1960 roku władze komunistyczne wprowadziły zakaz nauczania religii w szkole, zezwalając na jej prowadzenie w domach prywatnych. Od tej pory dzieci i młodzież z Łowiska po skończonych lekcjach w szkole na naukę religii uczęszczały systematycznie do Górna. Przez rok punkt katechetyczny mieścił się w wynajętym pokoju domu państwa Józefa i Heleny Tupajów, następnie decyzją proboszcza katecheza odbywała się w kościele.

W roku 1965 sukcesem mieszkańców Łowiska stało się zorganizowanie we wsi stałego punktu katechetycznego w domu u Józefa Batoga. Dzięki temu dzieci z Łowiska nie musiały już pokonywać kilku kilometrów do kościoła w Górnie, by móc uczestniczyć w katechezie.

Mieszkańcy wsi Łowisko i władze gminy Kamień czynili starania o budowę nowej szkoły, która miała zastąpić dwa ciasne budynki i wynajmowane sale w domach prywatnych.

Starania zostały uwieńczone sukcesem, a dużą ilość pracy organizacyjnej w powiększeniu bazy lokalowej włożył pan kierownik Edward Kubasiewicz. Zakończył on jednak swą pracę w 1965 roku, przechodząc na emeryturę. Budową nowej szkoły i domu nauczyciela kierował dyrektor Jan Zygmunt.

W czynie społecznym poprzez organizowanie imprez dochodowych zebrano odpowiednie fundusze na przygotowanie placu budowy. Zamieniono część pola szkolnego z sąsiadami i w ten sposób powiększono plac pod budowę nowej szkoły, domu nauczyciela i  boiska szkolnego. W pracach tych należy wyróżnić członków OSP z Łowiska.

Budowa szkoły i domu nauczyciela weszła do planu inwestycyjnego Wydziału Oświaty Powiatowej Rady Narodowej w Nisku. Wykonawcą budowy szkoły było przedsiębiorstwo OIDM w Jarosławiu. Z początkiem wakacji 1968 roku rozpoczęto budowę. Budynek szkoły i dom nauczyciela oddano do użytku 31 sierpnia 1969 roku. Naukę w nowej szkole młodzież rozpoczęła z dniem 2 stycznia 1970 roku.

Dużo pracy w budowę i wyposażenie szkoły włożył ówczesny Komitet Rodzicielski, a  szczególnie Stanisław Jabłoński, który wykonał wiele prac stolarskich. Przekazał m.in. wybudowany przez siebie kiosk dla spółdzielni uczniowskiej.

Nowa szkoła zastąpiła ciasne, duszne, ciemne i zimne pomieszczenia. Stary budynek murowanej szkoły po 1975 roku zaczęto adoptować na wiejskie przedszkole. Działania te jednak zostały przerwane i zakazane przez władze komunistyczne (KW PZPR),  miało to być karą za działalność KOR- u w Łowisku. Prace przy remoncie budynku wznowiono i ukończono dopiero po zakończeniu stanu wojennego, po czym oddano go do użytku.

Budynek drewniany starej szkoły z inicjatywy mieszkańców i ks. Lachora w tajemnicy przed władzami przekształcono w punkt katechetyczny, gdzie z początkiem 1971 roku zaczęto prowadzić katechizację. Mieszkańcy Łowiska wraz z księżmi – Mieczysławem Lachorem i Zbigniewem Głowackim dzielnie bronili swego dzieła  pomimo szykan i nakładania wyroków oraz kar grzywny przez władze. Solidarność ludzi w Łowisku uchroniła punkt katechetyczny od zamknięcia. Wkrótce jednak budynek ten przekształcono w kaplicę, gdzie od czasu Wielkiego Postu 1971 roku księża górnieńscy odprawiali msze święte. Od tego momentu aż do 1980 roku prywatny dom rodziny Sałków stał się stałym punktem katechetycznym dla łowiskich dzieci. Po ukończeniu w roku 1981 prac nad budową kościoła w Łowisku, lekcje religii przeniesiono do znajdującej się w nim salki katechetycznej, gdzie odbywały się one do czasu zezwolenia przez władze nauki katechezy w budynku szkolnym.

W okresie Polski Ludowej praca szkoły w Łowisku odbywała się na warunkach podyktowanych przez władzę komunistyczną, byłaby również niemożliwa bez współdziałania z władzami oświatowymi: Wydziałem Oświaty i Kultury, Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Nisku, Gminnym Dyrektorem Szkół w Kamieniu, Gminną Radą Narodową w Kamieniu i organizacjami polityczno – społecznymi. Podczas posiedzeń Rady Narodowej w Kamieniu analizowano sytuację lokalową i materialną naszej szkoły.

Szkoła Podstawowa w Łowisku była szkołą otwartą. Tu odbywały się zebrania organizacji politycznych i społecznych; okres jesienno – zimowy wykorzystywany był na organizowanie kursów dla rolników; Koło Gospodyń Wiejskich w Łowisku organizowało kursy gotowania, pieczenia i szycia.

Organizowane były przez szkołę wykłady w ramach Uniwersytetu dla Rodziców T.W.P. na tematy ochrony zdrowia i higieny w domu i środowisku. Odbywały się również spotkania prowadzone przez lekarzy i pedagogów, dotyczące wychowania dzieci.

W latach powojennych Szkoła Podstawowa w Łowisku była jedną z przodujących w osiąganiu dobrych wyników dydaktyczno – wychowawczych w gminie Kamień. Wyjątkiem byli uczniowie, którzy nie podejmowali dalszej nauki w szkołach ponadpodstawowych. Duży procent absolwentów wybierał szkoły ogólnokształcące i technika. Uczniowie reprezentowali szkołę na olimpiadach przedmiotowych: gminnych, powiatowych i rejonowych, uzyskując dobre wyniki.

Dużo uwagi szkoła poświęcała rozwojowi kultury fizycznej. W ramach pracy SKS-u pod kierunkiem Pana Andrzeja Godka uczniowie specjalizowali się w grze tenisa stołowego, biorąc udział w zawodach gminnych i powiatowych. Rozgrywali mecze w ramach Ligi Wojewódzkiej Tenisa Stołowego, na szczeblu wojewódzkim i strefowym, osiągając dobre wyniki.

Inną formą pracy wychowawczej był czynny udział w uroczystościach szkolnych i gminnych.

Nauczyciele, opiekunowie organizacji i kółek zainteresowań przygotowywali programy artystyczne. W przygotowaniu wielu uroczystości szkolnych pomagały trójki klasowe.

Do prężnie pracujących organizacji szkolnych należały:

Samorząd Uczniowski, Drużyna Harcerska, Drużyna Zuchowa, Spółdzielnia Uczniowska i Koło PCK.

Od lat pięćdziesiątych wśród młodzieży rozwijała się działalność organizacji harcerskiej – ZHP. W Łowisku drużyna harcerska powstała w 1957 roku, przyjmując imię Karola Świerczewskiego. Jej głównym kierunkiem pracy była dobra i wesoła rozrywka oraz zdobywanie sprawności biwakowania. Harcerze z Łowiska nawiązywali kontakty z innymi drużynami, istniejącymi na terenie gminy Kamień. Współpraca drużyn polegała na wspólnych spotkaniach, zjazdach, i organizowaniu biwaków w łowiskim lesie.

Działalność harcerzy i zuchów w Szkole Podstawowej w Łowisku prowadzona była do lat osiemdziesiątych.

SZKOŁA W LATACH 90-TYCH I WSPÓŁCZEŚNIE

Przekształcenia ustrojowe w Polsce, po upadku rządów komunistycznych spowodowały usuwanie pozostałości i symboli dawnego systemu. Zmiany uwidoczniły się również w szkolnictwie.

Wydana w sierpniu 1990 roku przez ówczesnego Ministra Edukacji Narodowej Instrukcja zezwalała na powrót lekcji religii do szkół publicznych. Tak więc od 1 września 1990 roku dzieci z Łowiska bez jakichkolwiek przeszkód rozpoczęły katechizację w szkole.

Kolejni dyrektorzy starali się tworzyć swoim wychowankom jak najlepsze warunki do nauki. W 1996 roku wymieniono w budynku szkoły centralne ogrzewanie z węglowego na gazowe, co oprócz efektu ekologicznego poprawiło dogrzanie obiektu.

W 1999 roku na istniejącym stropodachu zbudowany został dach wielospadowy jak również dobudowano szatnie. W wyniku zakupu działki od Pana Władysława Guły plac szkolny od strony wschodniej został poszerzony, a następnie ogrodzony.

20 czerwca 1999 roku to bardzo ważna i znacząca data w historii szkoły. Zmieniono wówczas jej imię, obierając za Patrona Wielkiego Rodaka Jana Pawła II. Uznano bowiem, że dotychczasowe – XXV-lecia PRL, zostało narzucone przez władze komunistyczne i nie jest wyrazem uznawanych przez społeczność szkolną wartości. Dzień wyboru Karola Wojtyły na Papieża (16 października) stał się obchodzonym corocznie Dniem Patronalnym.

W wyniku reformy systemu oświaty, we wrześniu 1999 roku uchwałą Rady Gminy Kamień, nastąpiła reorganizacja placówki. W miejsce 8-klasowej szkoły podstawowej powstała 6-klasowa szkoła podstawowa i 3-letnie oddziały zamiejscowe gimnazjum, podległe Dyrekcji Gimnazjum w Kamieniu. Taki stan rzeczy trwał do września 2003 roku, kiedy to na wniosek mieszkańców Łowiska Rada Gminy powołała Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Łowisku, w skład którego weszła szkoła podstawowa i gimnazjum. Natomiast we wrześniu 2008 roku Rada Gminy włączyła do istniejącego zespołu przedszkole, funkcjonujące dotychczas od 1989 roku jako odrębna placówka w budynku starej szkoły „na górce”.

Za sprawą wielu starań obecnego dyrektora Franciszka Olko szkoła rozwija się i unowocześnia. W 2002 roku powstała pierwsza w szkole pracownia internetowa wyposażona w 8 komputerów. W 2005 roku wymieniona została stara stolarka okienna, a budynek główny ocieplono i wykonano na nim elewację. Ponadto wykonane zostały fundamenty pod rozbudowę szkoły, która obejmuje halę sportową o wymiarach 16x32 m., zaplecze sportowo-sanitarne, 3 sale lekcyjne, salkę do gimnastyki korekcyjnej, bibliotekę oraz blok żywieniowy. Wartość kosztorysowa rozpoczętej inwestycji wynosi 4 mln zł. Jesienią bieżącego roku nastąpi budowa hali sportowej.

Szczególny był październik 2005 roku w dziejach Zespołu Szkół im. Jana Pawła II w Łowisku. Dokonano wówczas poświęcenia ufundowanego szkole sztandaru, który od tej pory bierze udział we wszystkich ważniejszych uroczystościach szkolnych i wiejskich.

Uczniowie Zespołu Szkół im. Jana Pawła II w Łowisku aktywnie uczestniczą w uroczystościach szkolnych, organizowanych corocznie wraz z nauczycielami: akademiach, montażach słowno-muzycznych, zarówno tych patriotycznych (11 Listopada – Święto Niepodległości, uchwalenie Konstytucji 3 Maja, Dzień Flagi), jak i związanych z tradycją szkolną i środowiskiem (Święto Patrona, Dzień Komisji Edukacji Narodowej, uroczyste rozpoczęcie i zakończenie roku szkolnego, jasełka, Dzień Matki, Dzień Babci i Dziadka, Wspólny Opłatek i inne).

Znaczna część uczniów bierze udział w organizowanych konkursach przedmiotowych, co owocuje bardzo dobrymi wynikami w nauce. Ponadto duże sukcesy uczniowie osiągają w zawodach sportowych, zdobywając wiele dyplomów i nagród.

W bieżącym roku szkolnym w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Łowisku uczy się 255 uczniów, w tym 74 w gimnazjum, 133 w szkole podstawowej i 48 w oddziale „0” i przedszkolu. Kadrę pedagogiczna stanowi 18 nauczycieli zatrudnionych na pełnych etatach i 7 nauczycieli na częściach etatów. W placówce zatrudnionych jest 7 pracowników obsługi.

W ciągu ponad stu lat istnienia szkoły w Łowisku zauważamy jak wielkie dokonały się zmiany w jej organizacji: z jednoklasowego budynku, gdzie uczono według trzyletniego programu nauczania przekształciła się w 8-letnią szkołę podstawową z nowoczesnym wówczas budynkiem, a następnie w zespół szkół, w którym uczy się przedszkolaków, uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum. Te zmiany dokonały się w wyniku reform w systemie polskiego szkolnictwa, niemniej jednak dobro szkoły, warunki lokalowe w dużej mierze zależały od osób nią kierujących i społeczności lokalnej.

W powyższym zarysie dziejów szkolnictwa w Łowisku starano się opisać w sposób chronologiczny najważniejsze wydarzenia związane z oświatą mieszkańców wsi, zarówno ich problemy jak i sukcesy.

W stworzeniu opracowania historii szkoły Łowiska niezmiernie pomocna okazała się monografia dziejów parafii Górno spisana przez Pana Krzysztofa Ożoga, któremu należą się serdeczne podziękowania. Wdzięczność należy się również Państwu Eugenii i Janowi Zygmuntom, którzy skrupulatnie spisali dzieje Szkoły Podstawowej w Łowisku z lat powojennych, natomiast konsultacja z obecnym dyrektorem, Panem Franciszkiem Olko pozwoliła ukazać współczesne oblicze rozwijającej się szkoły w Łowisku o czym świadczy stworzenie zespołu szkół i szereg dokonanych inwestycji.